σαπούνι

 

 Το σαπούνι είναι αερικό. Μπορεί να γίνει και σε μια ώρα. μπορεί να σου πάρει και μια ημέρα. Μια φορά εγώ, τόκαψα. Ούλη την ημέρα το έφτιαχνα. Ήρθε κι έγινε πήχτρα. Πάω στη θεια-Λεωνίδαινα: Δεν έχει τίποτα παιδάκι μου. Ρίχτου νεράκι, μου λέει. Έφτιαξα το καλύτερο σαπούνι.

Επίσης δεν πρέπει η γυναίκα να έχει περίοδο, ούτε να έχεις πεθαμένο. Εμείς – δεν είχε σαραντίσει ο μπαρμπα-Παναγιώτης – δυο ημέρες το παλεύαμε. Και όταν το πήρε η θεια-Κατίνα στο δικό της σπίτι, τόφτιαξε αμέσως. Δεν έπρεπε εμείς τότε να το αναλάβουμε κείνο το σαπούνι.

 

Τα υλικά:

5 κιλά λάδι (οτιδήποτε λάδι: τηγανητό, θολό, αλλά και καθαρό ελαιόλαδο)

1 κιλό σαπουνόπετρα (καυστική σόδα)

νερό (περίπου 7 κιλά)

χαλκωματένιο καζάνι. (Απαραίτητο γιατί άλλο υλικό δεν αντέχει στην σαπουνόπετρα. Θα το τρυπήσει).

 

Τρόπος παρασκευής:

Βάνουμε όλα τα υλικά μαζί στο καζάνι, ανάβουμε τη φωτιά και το σιγοβράζουμε. Το ανακατεύουμε με ένα μακρύ καλάμι ή ξύλο κι έρχεται αυτό και γίνεται πηχτό σα μέλι. Από κει και πέρα ό,τι μας ζητήσει του το ρίχνουμε. Όταν σηκώνεις το καλάμι πρέπει να χύνεται σα μέλι. Αν κολλάει στο καλάμι δεν είναι έτοιμο. Αν γίνει σαν άμμος, έχει καεί. Για να γίνει καλό το σαπούνι πρέπει στο τέλος να κάνει τα λέπια του ψαριού.

Πρέπει να έχουμε κι άλλη πέτρα λιωμένη με λίγο νεράκι και αν το ζητάει να το ρίξουμε.

Μόλις γίνει το σαπούνι, το αφήνουμε να κρυώσει και μετά το κόβουμε πλάκες. Παλιότερα το αφήναμε μέσα στο καζάνι, τώρα το ρίχνουμε έτσι όπως είναι ζεστό μέσα σε τελάρα, που τα έχουμε στρώσει με νάυλον. Προσέχουμε να κάνουμε μικρές τρυπούλες στο νάυλον να φεύγει το υγρό (ο προτιός). Όχι μεγάλες μη φύγει και το σαπούνι. Το αφήνουμε να κρυώσει – κάνει ένα 24ωρο το σαπούνι να κρυώσει -  και μετά το κόβουμε ό,τι πλάκες θέλουμε.

Μερικοί, τώρα το φτιάχνουνε το σαπούνι και με κρύο νερό. Δεν το βράζουνε. Αυτό μπορεί να γίνει στην κατσαρόλα. Εγώ δεν την ξέρω όμως αυτή τη συνταγή. 

 

Παναγούλα Γαϊτάνη

 

ΣΧΟΛΙΑ

Για να φτιάξουνε το σαπούνι του σπιτιού για την οικονομία του χωριού ήτανε πολύ σοβαρή υπόθεση. Δεν χρησιμοποιούσαν κανένα άλλο απορρυπαντικό – ίσως λίγο λουλάκι για να λευκαίνουν τα ρούχα. Με το σαπούνι που το ψήνανε συνήθως βοηθώντας η μία την άλλη, οι γυναίκες πλένανε τα μαλλιά τους, το σώμα τους (όχι και πολύ συχνά, κάθε Σάββατο), τα ρούχα τους και ό,τι άλλο χρειαζότανε, όπως τα πιάτα.

Εγώ βέβαια θυμάμαι χωρίς νοσταλγία το σαπούνι το σπιτικό. Έκανε σκληρά τα μαλλιά, δε σαπούνιζε καθόλου εύκολα στα ρούχα – έπρεπε να είναι καυτό το νερό και οπωσδήποτε να είχε μέσα βρασμένη στάχτη (αλυσίβα). Ακόμη δε μύριζε καθόλου ωραία, όπως αργότερα το μοσχοσάπουνο. Εξακολουθούν πάντως στο χωριό να φτιάχνουν σαπούνι με τον παραδοσιακό τρόπο και αρκετοί είναι αυτοί που ζητάνε από τις γυναίκες που ξέρουν να το φτιάχνουν καλά, να τους ψήσουνε σαπούνι. Η θεια Παναγούλα που έδωσε την παραπάνω συνταγή ήτανε μαστόρισσα. Πάει χρόνος όμως που έφυγε από τη ζωή (2019)