ψωμί

http://syntagesapokatina.blogspot.gr

ζυμώνουμε

"πλωχεράμε"

βάζουμε στην πινακωτή

φούρνος που ψήνει 12 ψωμιά και ένα ταψί με λαγάνα

φούρνος, φτυάρι, γράβαλο, πανιάρα, σκέπασμα

Πινακωτή, φτυάρι, Κρισάρα, σκαφίδα 
(φωτογραφία από ημερολόγιο του πολιτιστικού συλλόγου)

Φτιάχτε κι εσείς με τον παραδοσιακό τρόπο νόστιμο και μυρωδάτο, σπιτικό ζεστό ψωμάκι που η γεύση του δεν έχει καμία σχέση με αυτό του εμπορίου.

Το ψωμί είχε μεγάλη διαδικασία για να γίνει, ζυμωνότανε σε μεγάλες ποσότητες (5-10 ψωμιά) από τις γυναίκες και ψηνότανε σε φούρνο με ξύλα. 
Οι αναλογίες που δίνουμε εδώ είναι για 5 ψωμιά.

Υλικά
προζύμι ίσαμε 2 πορτοκάλια
7 κιλά αλεύρι
νερό χλιαρό ανάλογο
λίγο λάδι
αλάτι

Παρασκευή
«Κοσκινίζουμε το αλεύρι και αναπιάζουμε το προζύμι αποβραδίς: διαλύουμε σε λίγο χλιαρό νερό το προζύμι που έχουμε φυλάξει από το προηγούμενο ζύμωμα και το ανακατεύουμε με λίγο αλεύρι ώστε να γίνει ένα καρβέλι ίσαμε με 1,5 κιλό κανονικό ζυμάρι - ούτε αραιό ούτε σφιχτό.
Το σκεπάζουμε και το κρατάμε ζεστό - ιδίως το χειμώνα.
Ζυμώνουμε το ψωμί:
Νωρίς το πρωί ανακατεύουμε το προζύμι, που έχει φουσκώσει και έχει γίνει αφράτο, με χλιαρό νερό να πιει τα ξεράδια του (ξεραμένα αλεύρια), αλείφουμε τη σκαφίδα με λίγο λάδι, ρίχνουμε το αλεύρι και το νερό που θέλουμε και αρχίζουμε να ζυμώνουμε το ψωμί.
Ζυμώνουμε πολύ καλά για αρκετή ώρα.
Αφού το ζυμώσουμε, το γαλακτίζουμε, (βρέχουμε τα χέρια με νερό και ζυμώνουμε λίγο ακόμα για να γίνει πιο μαλακό) και αλείφουμε πάλι τη σκαφίδα με ελάχιστο λάδι.
Στρώνουμε στην πινακωτή την ψωμομαντήλα και πλωχεράμε (πλάθουμε) τα καρβέλια, δηλαδή: ρίχνουμε αλεύρι στο φτυάρι και πλάθουμε στο σχήμα καρβελιού με τα χέρια έτσι ώστε οι ζαρωματιές να είναι από κάτω.
Όταν το βάλουμε στην πινακωτή οι ζαρωματιές θα πάνε από πάνω, έτσι που όταν τα γυρίσουμε στο φούρνο να είναι από κάτω πάλι.
Βάζουμε όλα τα καρβέλια στην πινακωτή, τα σκεπάζουμε και τα αφήνουμε σε ζεστό μέρος να γίνουνε. [φουσκώνουν και σκάζουν από πάνω].
Καίμε τον φούρνο: ρίχνουμε ξύλα, τρίβουμε με το γράβαλο και μετακομίζουμε τα ξύλα να καεί ο φούρνος παντού.
Είναι έτοιμος ο φούρνος, έχει καεί δηλαδή καλά, όταν ασπρίσουν τα χείλια του και η γωνιά του (η εστία) πυρπυρίζει (λαμπυρίζει όπως η άσφαλτος σε καύσωνα).
Τραβάμε τη θράκα στην άκρη και πανίζουμε τον φούρνο (καθαρίζουμε το φούρνο να φύγουνε τα κάρβουνα καλά) με την πανιάρα.
Ρίχνουμε τα καρβέλια στο φούρνο: βάζουμε το φτυάρι δίπλα στην πινακωτή, πιάνουμε το ύφασμα της ψωμομαντήλας και το τινάζουμε να πέσει το ψωμί στο φτυάρι - έτσι ώστε οι ζαρωματιές του καρβελιού θα πάνε από κάτω. τρυπάμε με ένα καθαρό ξυλάκι το καρβέλι και με το φτυάρι -σουρτά- ρίχνουμε το ψωμί στο φούρνο.
Όταν ρίξουμε όλα τα καρβέλια, κλείνουμε το φούρνο με το σκέπασμά του και αφήνουμε τη θράκα σωρωμένη μπροστά του.
Ψήνουμε τα καρβέλια για μιάμιση ώρα περίπου.
Προσέχουμε μην αρπάξουνε (καούνε από πάνω).
Αν δούμε και αρπάζουνε τα σκεπάζουμε (τώρα) με αλουμινόχαρτο.
Κόβουμε κομμάτια αλουμινόχαρτο και τα σπρώχνουμε πάνω σε κάθε ταψί με το φτυάρι.
Παλιά που δεν είχαμε αλουμινόχαρτα πετάγαμε πάνω στα καρβέλια χλωρά κλαριά από σκίνο, ξυλοκερατιά κλπ.
Βγάζουμε το ψωμί από το φούρνο:
Μεριάζουμε τα κάρβουνα της θράκας και με το γράβαλο τραβάμε τα καρβέλια προς τα έξω.
Τα πιάνουμε με προσοχή και με πετσέτες να μην καούμε και τα βάζουμε σε δροσερό μέρος.
Τα σκεπάζουμε με καθαρό πανί μέχρι να κρυώσουν».
Φυσικά αντί για πινακωτή, ψωμομαντήλες και φτυάρια μπορούμε αφού ζυμώσουμε το ψωμί να το βάλουμε σε ταψί, να το αφήσουμε σε ζεστό μέρος να γίνει και να το ψήσουμε στον ηλεκτρικό φούρνο για μιάμιση ώρα (220-250 βαθμούς).